Vandaag zou niemand het afwijzen: grote rijkdom, macht, een onkwetsbare gezondheid en de kennis van een methode om de hongersnood uit de wereld te krijgen – brood maken van stenen. Het is een ideale combinatie om een succesvolle wereldleider te worden. Vele organisaties op onze aardbol zouden voor zo iemand de rode loper uitrollen. Maar Jezus heeft dit aantrekkelijke voorstel afgewezen. Wij zouden het een godsgeschenk noemen. Hij noemde het een valstrik van de duivel, zo horen we zondag in het evangelie.
Nochtans was Jezus op dat ogenblik moe, eenzaam en hongerig. De ideale omstandigheden om iemand een aantrekkelijk voorstel te doen. Elke duivel weet dat, de geldduivel bijvoorbeeld, of de drankduivel. Op het ogenblik dat je wat minder geconcentreerd bent, komt hij je vriendschappelijk een schouderklopje geven. Hij ziet er begripvol en sympathiek uit, de ideale maat. Je geeft hem wat hij vraagt, zonder weerstand.
Maar nee, duivels bestaan niet meer. Vandaag wordt niemand nog in de val gelokt door een duivel. Er is geen verslaving die je niet zelf gekozen hebt. Er is geen armoede die je niet zelf gekocht hebt. Je bent zelf verantwoordelijk voor je ongeluk. Ook de geluksfee bestaat niet meer, en de engelen evenmin. Alle geluk en succes heb je volledig aan jezelf te danken, aan jouw inzet, jouw keuzes, jouw hard werken. Zo willen we het graag denken vandaag. We weten dat het niet helemaal waar is, maar het is een zeer aantrekkelijke gedachte.
Brood kunnen maken van stenen? Jezus noemde het een duivelsgeschenk. Het doet denken aan ons industrieel brood dat nauwelijks nog echt brood bevat. Waarom zouden we zo’n brood maken? Is er te weinig brood, of is het brood onrechtvaardig verdeeld zodat sommigen te veel en anderen te weinig hebben? Zou brood van stenen de hongersnood en de onrechtvaardige verdeling kunnen oplossen?
Waarom onkwetsbaar willen zijn? Jezus noemde het een duivelsgeschenk. Nochtans willen we het. We nemen vaccins, vitamines en andere middelen om ons te wapenen (wat een geweld-ig woord in deze oorlogstijd) tegen ziektes. We willen honderd jaar worden. Maar in onze drang naar onkwetsbaarheid, verliezen we ons vermogen om te zorgen voor de kwetsbaren. Wie zich onkwetsbaar waant, kijkt minachtend neer op de gekwetsten.
Waarom rijkdom en macht verwerven? Jezus noemde het een duivelsgeschenk. Want hij wist hoe moeilijk het is om rijk en machtig te zijn, en tegelijk ook gelukkig. Wie rijk en machtig is, is vaak bang om die voorrechten te verliezen en wordt steeds meer achterdochtig en wantrouwig. De eenzaamheid ligt dan op de loer.
In de tijd van Jezus waren engelen en duivels een deel van het leven. Ze bepaalden mee de levensloop van ieder. Geluk of ongeluk lagen niet volledig in eigen handen. Het maakte de mens bescheiden, meer begripvol voor andermans lot. Sinds de tijd van de Verlichting vinden we die bescheidenheid ongepast. Dat inzicht heeft ons grote vooruitgang gebracht. Maar misschien zijn we daardoor vandaag verwaand geworden. (Mt 4, 1-11)